LENFÖDEM NEDİR?
Öncelikle Lenfödem, vücudumuzdaki lenf sistemimizin bozukluğu. Lenf sistemi, vücudumuzdaki su, proteinler ve toksinlerin dolaşımını sağlıyor. Yani lenf sisteminde bir tıkanıklık olduğunda lenf sıvısının birikmesine neden olur ve bu da doku şişkinliğine neden oluyor. Özellikle bacaklarımızda görüyoruz. Ancak kol ve yüzümüzde de görülebiliyoruz. Ancak çeşitli sebepleri olsa da en sık görülen nedeni kanser tedaviniz sırasında lenf damarlarınızın yırtılması veya kesilmesi.
Son olarak tedavisi var, ancak tamamen iyileştirmiyor. Ancak şişkinliğimizi azaltmaya yönelik yöntemler ve lenf sistemimizi destekleyen özel ekipmanlar kullanıyoruz.
NEDEN OLUYOR
Örneğin Meme cerrahisi sonrası lenfödem gelişme sıklığı yaklaşık olarak %25. Ayrıca herhangi bir kanser tipinde, cerrahi veya radyoterapi (ışın tedavisi) sonrası da gerçekleşebiliyor. Ancak özellikle meme, prostat ve alt karın bölge kanserleri sonrası gelişiyor. Bunun yanı sıra cerrahi ne kadar büyük olursa, koltuk altından çıkarılan lenf bezi sayısı ne kadar artarsa ve cerrahi sonrası radyoterapi uygulanmışsa lenfödem riski o kadar artmaktadır. Kolumuza darbe, sıyrık-kesik, böcek ısırığı ve infeksiyon gibi küçük yaralanmalarımız bile lenfödeme neden olabiliyor.
NE ZAMAN GELİŞİYOR
* Cerrahiden hemen sonra hafif şişlik. Şişlik hızlı bir şekilde iyileşiyor
* Cerrahi-radyoterapiden 6-8 hafta sonra gelişen tip, daha yavaş iyileşiyor
* En yaygın olan, aylar ya da yıllar içinde yavaş gelişen tip.
Lenf bezlerinizin cerrahi olarak çıkarılması risk artışına neden oluyor. Unutmamanız gereken nokta; koltuk altı bezinizden yapılan biyopsi (sentinel nod biyopsi) ile tedavi planlanmış olsa bile şişme riski var. Bunun yanında Radyoterapi sırasında şişliğiniz olabiliyor veya olan şişliğiniz artabiliyor.
BELİRTİLERİ
İlk olarak kolunuzda sıkışma ya da dolgunluk hissi, ağrı. Yanı sıra ağırlık, karıncalanma, şişlik ve kızarıklık, kol, el ve el bileğinde hareket zorluğu. Son olarak saatinizin, yüzüğünüzün sıkması, derinizde gerginlik hissi, buna bağlı sıkıntı ve huzursuzluk.
LENFÖDEM TANISINI NASIL KOYUYORUZ
Tanı için en güvenilir ve basit yol, iki kol veya bacağınız arasındaki çap ölçümlerini karşılaştırmak. Eğer neden belli ise ileri tetkiklere gerek duymayabiliyoruz. Kısacası, Lenfödem göreceli olarak daha kolay tanı koyduğumuz bir hastalık.
Tedavisi Var Mı
Evet, lenfödemin tedavisi var. Kısacası tedavi zaman ve sabır gerektiriyor ancak sonuç çoğunlukla başarılı oluyor. Neticede ne kadar erken fark eder ve tedavinize başlarsak, tedavinizdeki başarı şansımız o kadar artıyor.
Lenfödem Tedavisi Nasıl Yapılır
Fizik tedavi doktorumuz tarafından planlanan tedavinize uyumunuz, tedavi başarımızı etkiliyor. Tedaviniz bazen 1 haftadan kısa, bazen 1 aydan uzun sürebiliyor. Kısacası sabırlı ve uyumlu olmalısınız.
Bu şekilde Tedavi amacımız, şişliğinizi indirmek ve tekrar oluşmasını önlemeye çalışmak.
1. Doğru cilt bakımı (kola uygun nemlendirici aşağıdan yukarı tek yönde uygulanmalıdır, cilt kuru olmamalıdır) (2 defa /gün)
2. Kendi kendine masaj ve elle yapılan lenf drenajı (bu konuda eğitim almış, deneyimli kişilerce uygulanmalıdır, size basit şekli öğretilebilir. Deneyimsiz kişilere lütfen yaptırmayın, şişliğiniz artabilir!)
3. Basınç kolluğu /bandajlama (egzersizler sırasında mutlaka kullanılmalı)
Çap farkı fazla ise (iki kol arasında 2- 2.5 cm) bandaj tedavisi başlanır. Yapılan bandaj tedavisi ve kullanılan malzeme özelliklidir. Kısa germeli bandaj ile çok katlı bir uygulama yapılır. Deneyimli fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi tarafından yapılmalıdır. Çap farklı istenen sınırlara indiğinde, basınç kolluğuna geçilir. Hasta yakınlarına bandajlama öğretilebilir.
4. Basınç pompaları
5. Egzersizler
Tedavide doktor tarafından ölçülen kol çapı önemlidir. Çap farklarına göre bu tedavilerin hepsi veya birkaçı uygulanır.
BASINÇ KOLLUĞU
– Parmakta uyuşma, ağrı, morarma olursa çıkarın, doktorunuza başvurun
– Kolluğu tüm gün takın, egzersiz ve yolculuklarda mutlaka takılı olsun
– Tırnaklar kısa olsun, yüzük, bilezik takmayın
– Kolluğu sabah kalkınca takın, iş yaparken özellikle takılı kalsın
– Takma tekniğini öğrenin, sabunlu su ile sık yıkayın,
– Çıkardıktan sonra deride ya da kolluk takılı iken kollukta belirgin katlanma olursa takmayın, doktorunuza sorun. Kolunuz şiş ya da kolluk gevşemiş olabilir.
Basınç Kolluğunu takmak zor gelebilir ve sizi huzursuz edebilir. Ancak unutmayın ki, bu kolluk sizi bazı yaralanmalardan korur ve dolaşımınıza yardım eder. Üstelik herhangi bir şişlik durumunda kolluk sayesinde erken dönemde şişliği fark etmek mümkün olur.
Takılı olduğu saatleri sizin ayarlamanız mümkün olur.
6 ayda bir, gevşediğinde yenilenmesi gerekir.
Kendi isteğinizle takmayı bırakmayın. Mutlaka fizik tedavi doktorunuza sorun.
Piyasada bulunan tüm kolluklar uygun özelliği taşımadığından deneyimli fizik tedavi uzmanı tarafından önerilen kollukları almaya çalışın veya önerilen kolluğu kullanmadan önce danışın.
BASINÇ POMPA CİHAZLARI KULLANILABİLİR Mİ?
Evet, bu tür cihazlar tedaviye yardımcı olabilir. Ancak tedavi bir bütündür. Doktorunuzun size önerdiği şekilde diğer tedavilerle birlikte uygulamak gerekir.
EGZERSİZ YAPMALI MIYIM?
Egzersizler, takip döneminde tedavinin parçası olarak ve sonrasında da koruyucu amaçlı mutlaka yapılmalıdır. Yorgun olduğunuzda ve kemoterapi döneminde, az tekrar da olsa egzersiz yapmak kendinizi daha iyi hissettirecektir.
Tedaviler tamamlandıktan sonra fizik tedavi doktorunuza başvurarak uygun egzersiz programına katılabilirsiniz.
İLAÇ İLE LENFÖDEM TEDAVİSİ VAR MI?
Tüm dünyada yapılan çalışmalarda lenfödem tedavisinde ilacın etkin olduğuna dair olumlu sonuçlar bulunamamıştır. Bu nedenle tedavi kılavuzlarında ilaç kullanımı önerilmemektedir.
Her durumda doktorunuza danışmadan tedavide değişiklik yapmayın!
DENGELİ, AZ TUZLU, YÜKSEK LİFLİ BESLENME ŞEKLİNİ SEÇİN
KİLONUZU KORUYUN (Kilo arttıkça lenfödem riski artar)
KOLUNUZU DARBE, BASI, ENFEKSİYON ve YARALANMALARDAN KORUYUN
DÜZENLİ EGZERSİZ YAPIN AMA YORULMAYIN (AZ – SIK TEKRAR YAPIN)
İLGİLİ BAĞLANTI : Fizik Tedavi